Powiat Rzeszowski

Ślady dawnej rezydencji w Dąbrówce Starzeńskiej

Dąbrówka Starzeńska
░Z░e░s░p░ó░ł░ ░Z░a░m░k░o░w░o░-░P░a░r░k░o░w░y░ ░w░ ░D░ą░b░r░ó░w░c░e░ ░S░t░a░r░z░e░ń░s░k░i░e░j░
 
W Dąbrówce Starzeńskiej był niegdyś zamek przekształcony później w rezydencję szlachecką. Otaczał go zwracający uwagę park krajobrazowy. Niestety dobra te zostały zniszczone. O niegdysiejszej świetności świadczą jedynie pozostałości dwóch baszt, a także monumentalne drzewa. Jest też neoromańska kaplica grobowa, do której prowadzi aleja grabowa.
Obok wytyczony został Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo czyli najdłuższy w Polsce, oznakowany szlak rowerowy biegnący przez malownicze tereny Polski Wschodniej, a w okolicach Dąbrówki Starzeńskiej – przez obszar Parku Krajobrazowego Pogórza Przemyskiego.
Pierwszy dwór w Dąbrówce Starzeńskiej wzniesiony został przez Stadnickich w drugiej połowie XVI w. – był murowany. Budowę rozpoczął Stanisław Stadnicki zwany „Diabłem Łańcuckim” z powodu okrucieństwa, rozbojów, grabieży i licznych, prowadzonych przez niego wojen. Jednak to nie on osiadł na stałe w Dąbrówce ale jego syn, także Stanisław, który nie bez racji był zwany „Diablątkiem”, bo podobnie jak ojciec znany był z międzysąsiedzkich wojen i konfliktów. Ten przeniósł się tu, kiedy sprzedał Łańcut Lubomirskim. Miał wtedy 19 lat. Stanisław Stadnicki junior toczył prywatną wojnę ze Stanisławem Wapowskim – dziedzicem Dynowa i Nozdrzca. Znana jest historia mówiąca o tym, że za pomocą tam tak zmienił bieg Sanu, że woda zalała kasztelanowi grunta w Nozdrzcu.
Zamek został rozbudowany i przekształcony w zamek w pierwszej połowie XVII w. Pierwotnie była to budowla o charakterze obronnym. Narożniki czteroskrzydłowego zamku wzmacniały niskie, prostokątne baszty – basteje. Został wybudowany z kamienia i częściowo z cegły, na planie czworobocznym z narożnymi basztami o rzucie zbliżonym do kwadratu. Właścicielami zamku byli kolejno Czartoryscy, Ogińscy, Podolscy, a potem przeszedł w ręce Parysów.
W drugiej połowie XIX w. Starzeńscy przekształcili zamek w rezydencję szlachecką. Zamek był w posiadaniu Starzeńskich przez 150 lat. To Starzeńscy nadali Dąbrówce drugi człon nazwy miejscowości. Piotr Starzeński kupił wieś wraz z zamkiem w 1789 r. Jego rodzina mieszkała w Dąbrówce Starzeńskiej do II wojny światowej. Wykorzystane zostały mury skrzydła zachodniego, a także dwie narożne baszty. Zamek był w pełni użytkowany do 1939 r. Mieścił wiele dzieł sztuki oraz bibliotekę. Do 1945 r. był częściowo zamieszkały. Po zniszczeniu przez oddział UPA pozostały tylko ruiny. Obecnie znajdują się tam pozostałości jednego skrzydła z dwoma basztami (królowej Bony i Firleja), fragmenty murów oraz ogród z drugiej połowy XVIII w., przekształcony w park krajobrazowy.
 
 
 
░N░e░o░r░o░m░a░ń░s░k░a░ ░k░a░p░l░i░c░a░ ░g░r░o░b░o░w░a░ ░S░t░a░r░z░e░ń░s░k░i░c░h░
 
W obrębie parku znajduje się neoromańska kaplica grobowa Starzeńskich z 1905 r. z kryptą ostatnich właścicieli zamku. Kaplicę ufundowała Julia Starzeńska. W 1908 r. na tyłach kaplicy została dobudowana rodzinna krypta, w której spoczywają: hrabia Wojciech Albert Starzeński, Hrabina Julia Starzeńska z domu Komorowska, ich syn Juliusz Starzeński wraz z żoną Marią z domu Miączyńska. W całość kaplicy została wkomponowana kapliczka z wizerunkiem Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Nad portalem drzwiowym widnieje herb Starzeńskich. Na szczycie tylnej części kaplicy znajduje się kapliczka z figurą Św. Józefa Robotnika. Sklepienie kaplicy imituje nocne niebo. W kaplicy jest neogotycki ołtarz bogato zdobiony motywami roślinnymi, obraz Świętej Rodziny (znajduje się w pobliskim kościele), dwa klęczniki oraz komoda. Kaplica stoi w miejscu, gdzie niegdyś znajdował się grób kasztelana przemyskiego Andrzeja Wapowskiego z Dynowa, podkomorzego sanockiego i kasztelana przemyskiego. 
 
JN
Exit mobile version