Kamień
Oficjalna strona internetowa
Gminę Kamień tworzą następujące sołectwa: Krzywa Wieś, Kamień Górka, Kamień Podlesie, Kamień Prusina, Nowy Kamień, Łowisko. Gmina zajmuje powierzchnię 74 km2 i zamieszkuje ją blisko 7 tysięcy osób. Położona jest na Płaskowyżu Kolbuszowskim. Kamień był wsią królewską – podobno pierwotnie nazywany był Wolą Królewską, a później Kamieniem Królewskim.
Zabytki sakralne
•Neogotycki kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Kamieniu – Centrum z zakupionym w Wiedniu, gotyckim ołtarzem. Wzniesiony został w latach 1895 – 1900 na bazie projektu Teodora Talowskiego. 24 czerwca 1901 r. miała miejsce jego konsekracja. Świątynia posiada efektowną fasadę, która stanowi oprawę dla krucyfiksu umieszczonego nad wejściem. Kościół został wybudowany w miejscu dawnego dworu.
•Cmentarz ewangelicki w Nowym Kamieniu z XVIII – początku XX w.
Zabytki kultury materialnej
•Dworek myśliwski w Kamieniu – Morgach wybudowany przez hrabiego Resseguiera w 1885 r. Jego kolejnym właścicielem był Jan Götz Okocimski, który urządził w nim swoją letnią rezydencję. Do Okocimskich należał także, m.in. browar w Okocimiu i majątek ziemski w Narcie Nowym. Dworek jest prostokątną budowlą z narożną, czworoboczną wieżą, zdobioną u szczytu blankami. Przed fasadę wsunięto dobudówkę zwieńczoną sterczynami, w której umieszczono wejście główne. Obok dworku znajduje się dębowa aleja, pierwotnie zacieniająca wjazd na posiadłość. Aleję, o długości 370 m, tworzy 80 dębów.
•Kilkanaście drewnianych domów po austriackich kolonistach w Nowym Kamieniu (dawnej osadzie Steinau). Tworzyły one tzw. „ulicówkę”, której wyróżnikiem były jednakowe budynki mieszkalne i gospodarcze.
Pomniki i miejsca martyrologii
•Pomnik Grunwaldu przy kościele parafialnym w Kamieniu – Centrum z 1977 r. Jest to betonowy krzyż upamiętniający 500 – tną rocznicę bitwy pod Grunwaldem, powstały na miejscu drewnianego z 1910 r. (zachowana została tablica z poprzedniego pomnika).
•Pomnik poległych podczas II Wojny Światowej przy kościele parafialnym w Kamieniu – Centrum.
•Pomnik poległych w II Wojnie Światowej, w lesie, przy drodze dojazdowej do Łowiska. Upamiętnia osoby zamordowane przez gestapowców w 1942 r. w odwecie za odmowę wykonania pracy przymusowej w dniu Święta Bożego Ciała.
•Pomnik wdzięczności wybudowany z inicjatywy członków ZBOWiD – u w 1966 r. w Kamieniu – Centrum, przebudowany w 1993 r.
•Grób Nieznanego Żołnierza w Kamieniu – Centrum na cmentarzu poległych w I Wojnie Światowej.
•Mogiła żołnierzy austriackich, polskich i węgierskich poległych podczas I Wojny Światowej. Mogiła znajduje się w Łowisku.
Podania i legendy
•W jednej z legend pojawia się motyw źródła, które nigdy nie zamarza i jest bardzo obfite w wodę. Na miejsce jego istnienia legenda wskazuje okolice Prusiny Łotliska. Źródło miało rzekomo powstać po zapadnięciu się kościoła. Według relacji najstarszych mieszkańców woda ze źródła posiadała właściwości cudotwórcze. Miała podobno wypływać obficie spod ziemi i płynąć kilkadziesiąt metrów, po czym z powrotem znikać pod ziemią nie tworząc żadnego strumyka.
Ciekawostka
•Mieszkańcy kamieńskich okolic to potomkowie Mazurów, którzy zasiedlali te tereny po wykarczowaniu Puszczy Sandomierskiej. Z opisów tutejszej ludności wyłania się często obraz dawnego „Mazura” – włóczęgi odpustowego, a także doskonałego żołnierza. W lasowiackich gwarach do dnia dzisiejszego zachowało się wiele elementów dialektu mazowieckiego (np. zyto, syć, cysto, drozdze, nós). Kultywowaniu miejscowych zwyczajów i gwary służy impreza folklorystyczna pn. „GwarKam” w Kamieniu – Podlesiu.
…LASOWIACY…
To grupa etnograficzna zamieszkująca od XIV w. teren między Wisłą a Sanem i prawy brzeg Sanu zwany Puszczą Sandomierską. Lasowiacy utrzymywali się przede wszystkim z gospodarki leśnej. Trudnili się łowiectwem, myślistwem, bartnictwem, wytapianiem rudy darniowej, smoły i mazi oraz wypalaniem węgla drzewnego. Byli mistrzami w bednarstwie, ciesielce, stolarstwie, kołodziejstwie czy nawet zabawkarstwie. Rozwijali także tkactwo i garncarstwo.
Ksiądz W. Michna pisał o lasowiakach w następujący sposób: „Lud sam, w puszczy sandomierskiej osiadły (…) jest dowodem żywym, że jego dziadowie stali opornie najdłużej przy starej wierze. Nigdzie nie znalazłem tyle zabobonów, przesądów, czarów, jak tutaj między ludem. (…) Nigdzie nie znalazłem między ludem takiej spotęgowanej wiary w Kościoła naukę, jak tutaj. Ksiądz porządny i do ludu przywiązany jest tu bożyszczem ludowym, ma głos na okolicę. Niestety! Nigdzie nie znalazłem takiej ochoty do włóczenia się po odpustach, jak tu u ludu. Można powiedzieć, że Mazur z puszczy to włóczęga odpustowy, ot żyłka tradycyjna po pradziadach, którzy włóczyli się do Górzyc i Górnego co roku kilka razy z ofiarami dla bożków. (…) Mało gdzie znalazłem takie czerstwe zdrowie i wytrzymałość na wszystkie powietrza zmiany jak u Lasowiaków (…) Stąd też idzie, że Mazur z puszczy jest najlepszym, bo najwytrzymalszym żołnierzem.”
…LASOWIACKI ZIELNIK…
Świat roślin dla Lasowiaków był przede wszystkim kopalnią surowców leczniczych. W przypadku jednej choroby używano nawet kilkudziesięciu roślin. Były też zioła uniwersalne „na wszystko”: rumianek, len, pokrzywa, rozchodnik, dziurawiec i dąb. Inaczej leczono tę samą chorobę, jeśli jej przyczyną była ciężka praca, przeziębienie itd. Inaczej, gdy spowodowały ją czary. Leczenie zależało również od tego czy sprawca choroby był znany, czy nie. Różnicowano leki w zależności od tego czy chorym było dziecko, czy osoba dorosła. Chorobą był na przykład katar ale była to choroba „zbawienna”, bo uwalniała człowieka od 7 innych niedomagań. Likwidowano katar głównie środkami napotnymi, a więc odwarem z kwiatu bzu, lipy, ślazu, kaliny. Zewnętrznie zaś zalecano smarowanie chorego tłuszczem, moczenie nóg w gorącej wodzie, smarowanie nosa chrzanem lub czosnkiem. Lasowiacy zwalczali katar przede wszystkim jedzeniem czosnku, piciem odwaru z kwiatu lipy, rumianku, czasem ślazu, macierzanki, dzikiego czarnego bzu i piołunu.
Placówki muzealne
•Muzeum Harmonijek Ustnych przy Centrum Kultury w Kamieniu
•Gminne Centrum Promocji i Edukacji “Skarbnica Pamięci” w Kamieniu
Atrakcje turystyczne, rekreacja
•Akwen wodny w Kamieniu – Podlesiu (na trasie ścieżki edukacyjno – przyrodniczej „Zdołga”)
•Szkolne schronisko młodzieżowe w Zespole Szkół w Kamieniu
•Park rekreacyjno-edukacyjny MAŁE ARBORETUM w Kamieniu.