Błażowa
Oficjalna strona internetowa
Gmina miejsko – wiejska położona w centralnym obszarze Pogórza Dynowskiego, na wysokości 230 – 440 m n.p.m., wzdłuż dolin rzeki Strug i Ryjak. Zajmuje powierzchnię 113 km2, którą zamieszkuje blisko 11 tysięcy osób. W skład Gminy wchodzi Miasto Błażowa i następujące wsie sołeckie: Białka, Błażowa Dolna, Błażowa Górna, Futoma, Kąkolówka, Kąkolówka – Ujazdy, Lecka, Nowy Borek i Piątkowa. Miasto Błażowa zajmuje 4 km2 powierzchni i liczy 2,1 tys. mieszkańców.
Rynek i architektura miejska
Miasto Błażowa powstało przypuszczalnie w okresie wczesnego średniowiecza. Do dnia dzisiejszego zachowało się kilkanaście starych domów typowych dla miasteczek dawnej Galicji oraz ratusz wybudowany w 1900 r. W centrum rynku znajduje się też pomnik Króla Wł. Jagiełły.
Zabytki sakralne
- Kościół parafialny pw. św. Marcina w Błażowej, pierwotnie drewniany. W związku z pełnioną przez niego funkcją obronną otoczony był przekopem do rzeki Ryjak. Wskutek jej częstych wylewów uległ zniszczeniu i około 1822 r. został rozebrany. Drugi kościół był w części murowany. Postawiono go w 1822 r. na wzgórzu, na którym stoi obecna świątynia. W latach 1896 – 1900 wzniesiono trzeci kościół według planów Jana Sasa – Zubrzyckiego. W jego wnętrzu znajdują się, m. in.: obraz Chrystusa Bolesnego najprawdopodobniej z końca XVIII w., barokowy krucyfiks oraz kociołek cynowy z XVIII w.
- Kościół parafialny pw. św. Leonarda, Walentego i Michała Archanioła w Futomie, wzniesiony w latach 1910 – 1912 na miejscu starego. Nowy, murowany był konsekrowany w 1922 r. Wewnątrz zostały umieszczone elementy wyposażenia ze starego kościoła. Poniżej świątyni stoi kapliczka upamiętniająca tę budowę.
- Kaplica cmentarna w Błażowej wzniesiona w 1904 r. w miejscu poprzedniej. Utrzymana jest w stylu neogotyckim.
Zabytki kultury materialnej
- Dwór w Błażowej wybudowany na przełomie XVIII oraz XIX w. Po przebudowie w 1977 r. został zniekształcony. Był to budynek drewniany, o mniejszym obrysie niż obecnie, z piwnicami wykonanymi z kamienia. Dwór znajduje się w otoczeniu zabytkowego parku.
- Plebania z 1910 r. w Błażowej.
Pomniki
- Pomnik Króla Władysława Jagiełły w Błażowej, wzniesiony w 1910 r. z okazji 500. rocznicy bitwy pod Grunwaldem.
Osobliwości przyrodnicze
- Skała magmowa „Błędny kamień” w Kąkolówce uznana za pomnik przyrody. Zwana jest także „Diablim kamieniem”. Swym kształtem przypomina koło o średnicy 5 m. Jest najprawdopodobniej pochodzenia wulkanicznego. Na terenie Kąkolówki, przy drodze Błażowa – Ujazdy, rośnie buk pospolity „Miłosz” o obwodzie 364 cm.
Podania i legendy
- Z „Błędnym Kamieniem” wiąże się legenda o diable niosącym głaz po to, by zniszczyć zamek w Odrzykoniu. Z woli Boga głaz ten stał się tak ciężki, iż diabeł musiał go wcześniej upuścić. Najstarsi mieszkańcy Gminy twierdzą, że sięgał niegdyś ponad las, a rozkruszyli go Niemcy, którzy podczas okupacji używali go do budowy drogi w Ujazdach. Kamień ten sprawia podobno, że ludzie błądzą po okolicznych lasach. Jedna z legend mówi, że kamień zapada się w ziemię – wraca na swoje miejsce do piekła.
Ciekawostki
- Na terenie gminy rozciągają się wzniesienia pasma „Wilcze”. Jego widokowy szczyt (506 m n.p.m.) był ulubionym miejscem poety Juliana Przybosia. W swoich wierszach wzniesienie to nazywał „Patrą”. Poeta pragnął być pochowany na szczycie tej góry. Doskonały punkt widokowy stanowi także graniczna wysokość pasma „Wilcze” w okolicach wsi Lecka (448 m n.p.m.). Przy dobrej pogodzie można dostrzec z niego Cergową oraz pasmo Bukowicy w Beskidzie Niskim.
-
Błażowa w średniowieczu stanowiła uznany ośrodek tkactwa – płótna z lnu i konopi wyrabiano tam już od XVII w. Z rozwojem przemysłu tkackiego w Błażowej związany był błogosławiony ksiądz Bronisław Markiewicz, który w latach 1877-1884 objął tam probostwo. Przy pomocy ówczesnego Marszałka Krajowego Zyblikiewicza utworzył w Błażowej spółkę tkaczy. Chciał bowiem w ten sposób przyczynić się do podniesienia dobrobytu mieszkańców parafii oraz całej okolicy. Wysłał również na studia tkackie do Czech najzdolniejszego tkacza Marcina Brzęka, który po powrocie założył w Błażowej szkołę tkacką.
- W Futomie, w dniu 26.02.1919 r., urodził się jeden z bardziej znanych polskich rzeźbiarzy – Antoni Rząsa, który był uczniem oraz współpracownikiem Antoniego Kenara.
FUTOMSKI BULWIOK
„Futomski bulwiok” został wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych w kategorii „Wyroby piekarnicze i cukiernicze”. Jest to ciasto wypełnione farszem ziemniaczano-serowym z dodatkiem dużej ilości mięty. Można je spotkać jedynie w domach futomskich gospodyń, gdzie przepis na „bulwiok” przekazywany był z pokolenia na pokolenie. Pieczono go głównie w okresie wykopków. Gospodyni, w gospodarstwie której były wykopki, wynosiła go w pole jako tzw. „jużynę”. Tradycyjnie podawano go z kawą zbożowa zabielaną mlekiem.