Lubenia
Oficjalna strona internetowa
Gmina administracyjnie podzielona jest na cztery sołectwa. Są to: Lubenia, Straszydle, Siedliska, Sołonka. Położona jest na Pogórzu Dynowskim, na terenie podgórskim i górskim. Zajmuje 55 km2 powierzchni. Gmina posiada przeszło 6 tysięcy mieszkańców. Od kilku lat na drogach Lubeni odbywa się jeden z największych rajdów samochodowych w Polsce – Rajd Rzeszowski.
Zabytki sakralne
•Kościół parafialny pw. św. Urszuli w Lubeni, wybudowany w latach 1925 – 1931. Wewnątrz znajduje się barokowy ołtarz z XVIII – wiecznym obrazem Matki Boskiej.
•Drewniany kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Straszydlu. Wybudowany został w 1739 r. w Lubeni, skąd w 1926 r. przeniesiono go do Straszydla. Z tego okresu pochodzą: murowana zakrystia, sklepienia i wieża. Jego ołtarze utrzymane są w stylu późnobarokowym. Jest to budowla trójdzielna o konstrukcji zrębowej.
Placówki muzealne
•Muzeum Regionalne oraz Muzeum Strachów Polnych w Sołonce
Podania i legendy
- W drugiej połowie XIX w. panowała w tej okolicy epidemia cholery. Ponieważ powszechny był wtedy przesąd, że zakopanie żywcem dziewicy może uchronić wieś przed zarazą mieszkańcy postanowili postąpić zgodnie z tym rytuałem. Jego ofiarą stała się sierota o nazwisku Warzybok. Na jej mogile mieszkańcy postawili krzyż, który miał być niejako zadośćuczynieniem za ich winy. Podobno od tego czasu we wsi coś straszyło. Z tego powodu wieś nosi nazwę „Straszydle”. W starych zapisach pojawia się nawet nazwa „Straszydło”. Mogiła zakopanej żywcem dziewczyny miała rzekomo znajdować się także we wsi Lecka. Jest także legenda o diable, który za swoją siedzibę obrał okolice miejscowości o nazwie Siedliska.
- Legenda o ukrytym dzwonie dotyczy czasów, kiedy ziemie te nękane były najazdami Tatarów. Szczególnie skuteczny opór stawiał kowal Jan, któremu Tatarzy zabrali całą rodzinę w jasyr. Rozpaczając zamknął się w kuźni i słychać było na przemian uderzenia kowalskiego młota oraz śmiech i płacz dzieci. Efektem jego pracy był potężny dzwon wykuty ze złota. Umieszczono go w wieży kościelnej, by ostrzegał ludzi przed niebezpieczeństwem. Serce dzwonu z drogocennych kamieni w czasie uderzenia w lewo – płakało, a podczas uderzenia w prawo śmiało się głosem jego dzieci. Do Lubeni przybywała masa ludzi, by zobaczyć to wyjątkowe dzieło. Zapragnął go także wódz tatarski, dlatego zbrojnie uderzył na Lubenię. Kowal zdjął dzwon z wieży i ukrył. Podczas najazdu zginęło wielu mieszkańców, w tym także kowal a wraz z nim tajemnica o miejscu ukrycia dzwonu. Do legendy tej nawiązuje swoją nazwą organizowany w Lubeni Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Stanisławy Kopiec „O LUBEŃSKI DZWON” służący promocji twórczości rodzimej poetki.
Ciekawostka
- W Sołonce, nazywanej niegdyś Solanką, odkryto w 2001 r. w dawną żupę solną. Korzystano z niej w średniowieczu, a być może nawet w czasach prasłowiańskich. W 1341 r. wchodziła ona w skład dóbr królewskich jako tzw. żupa niska. Na całej głębokości (ok. 26 m) wyłożona jest cembrowiną. Do dziś wśród mieszkańców gminy funkcjonują nazwiska związane z procesem wydobywania soli, m.in. Podgórski (urzędnik królewski odpowiadający za wydobycie i sprzedaż soli), Solecki (zajmował się bezpośrednio wydobywaniem soli) i Warzybok („warzył” sól). Powyżej żupy solnej przebiegał średniowieczny trakt handlowy z Węgier w kierunku na Sandomierz zwany „traktem królewskim”. Tuż po I rozbiorze Polski żupa została zniszczona, by nie stanowiła konkurencji dla przejętych przez władze austriackie kopalni soli w Bochni i Wieliczce. Na bazie tego źródła słonej wody utworzono kaskadę solną, której otwarcie miało miejsce w dniu 25.08.2010 r. Przedsięwzięcie bazujące na wykorzystaniu solanki bogatej w jod stało się jedną z ważniejszych atrakcji turystycznych tego terenu.
- W lubeńskim przysiółku Obręczna znajduje się kapliczka, która miała być postawiona po tym, jak dwaj mieszkańcy Lubeni ogłosili, że byli świadkami objawienia Matki Bożej. Rzecz miała miejsce w dniu 15 sierpnia 1969 roku. Zaczęły przybywać w to miejsce tłumy ludzi z bliskich i odległych części Polski. Brutalnie na to zjawisko zareagowała polityczna władza. Kapliczki, które tu powstawały, były niszczone lub palone. Dziś w miejscu objawienia stoi murowana kapliczka. Miejsce to jest w dalszym ciągu odwiedzane przez ludzi, którzy przychodzą tu ze swymi prośbami do Matki Bożej.
- W Sołonce znajduje się oryginalny przykład architektury ludowej – most zbudowany z kamienia rzecznego bez użycia zaprawy, tzw. chłopski most. Zbudował go w drugiej połowie XIX w. lubeński kmieć Paweł Materna. To jeden z niewielu tego typu obiektów w Polsce. Do dziś służy okolicznym mieszkańcom dowodząc wysokiej jakości i solidności chłopskiej konstrukcji.
Atrakcje turystyczne i rekreacja
•Kaskada solna w Sołonce o charakterze zdrojowym
•Stara kopalnia gipsu w Siedliskach
•Strzelnica sportowa i ściana skalna w Straszydlu
•Dawne grodzisko lubeńskie – okop z 966 r. To wczesnośredniowieczne grodzisko znajdowało się na granicy z Rusią Czerwoną. Obronny charakter grodziska wykorzystywany był przez lubeńskich chłopów podczas najazdu szwedzkiego w 1345 roku.
… LEGENDA O SKARBACH UKRYTYCH W OKOPIE…
Istnieje stara legenda mówiąca o tym, że w miejscu „Okopu” stał niegdyś wyniosły zamek z siedmioma studniami na dziedzińcu. Zamek ten krył w sobie liczne bogactwa, dlatego miał charakter obronny i otaczały go wały obronne. Zdarzyło się, że mieszkańcy zeszli z tych wałów i pozostawili zamek bez obrony. Jego właściciel usiłując chronić zgromadzone skarby postanowił ukryć je w studniach, które później zostały zasypane. Niestety zamek zniknął z powierzchni ziemi razem z całym swoim bogactwem.
•Źródła leczniczej wody siarczanowo – jodowej w przysiółku Horodna
•Stadnina Koni Huculskich „Amazonka” w Straszydlu.
„Moja Ojczyzna –
biało – czerwony
osikowy listek
na polanie Europy
Nie pomiecie nim
byle wiatr!
Moja ziemia –
stara Mateczka
z garbem pagórków
i naszych grzechów
na plecach.
A tu Lubenia
w sadów huśtawce!
To moja wioska –
mała córeczka
Matki Ojczyzny.”
Stanisława Kopiec, „Lubenia” ze zbiorku „Niebieska wieś”